W każdym domu znajduje się taka szuflada, do której wrzucamy wszystkie te niepotrzebne już rzeczy: stare wizytówki, zdjęcia legitymacyjne, niepotrzebne breloczki, klucze do nieistniejących już zamków, monety z zagranicznych podróży czy starą biżuterię. W niej lądują skrawki historii, fragmenty wspomnień, ślady czasu, który minął. Szuflada Małgosi, na którą natknęłam się w internecie kilka lat temu, od początku kojarzyła mi się z takim miejscem.
Czym jest szuflada Małgosi?
Szuflada to przepastne miejsce funkcjonujące wirtualnie pod adresem szufladamalgosi.pl, będące niczym archiwum detektywa badającego losy rybniczan żydowskiego pochodzenia, ale nie tylko. To źródło wielu informacji o Rybniku z czasów już dla nas bardzo odległych. W tej internetowej szufladzie znajdziecie historie smutne i wesołe, przyprawiające o łzy i ciarki na plecach, ale przede wszystkim historie ciekawe. Znajdziecie opowieści o ludziach, których już nie ma, o przedmiotach, na których zbiera się kurz, o miejscach zapomnianych przez świat. Szuflada powstała w 2013 roku, kiedy jej autorka postanowiła swoje segregatory z zapiskami upublicznić i przenieść je do internetu. Szuflada jest cały czas w trakcie rozbudowywania, nieustannie lądują w niej nowe historie, poszlaki, dowody i zdjęcia.
Kim jest Małgosia?
Małgosia, czyli Małgorzata Płoszaj jest rybniczanką, która od kilkunastu lat przywraca pamięć o żydowskiej społeczności miasta Rybnika. Pasjonatka historii Żydów górnośląskich, członek forum „Zapomniany Rybnik”. Prowadzi cykle spacerów historycznych, współpracuje z Domem Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach. Laureatka dyplomu przyznawanego przez Ambasadora Izraela oraz Żydowski Instytut Historyczny za ratowanie dziedzictwa żydowskiego. Laureatka nagrody Prezydenta Miasta Rybnika za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury w roku 2020. Inicjatorka wielu wydarzeń kulturalnych.
Źródło: fot. Wacław Troszka. Autorka bloga _Szuflada Małgosi_ Małgorzata Płoszaj
Co znajdziesz w szufladzie?
Znajdziecie tu historię Doroty, żony założyciela rybnickiej garbarni Fabischa, jednego z pierwszych Żydów, którzy osiedlili się w Rybniku. Gdy mąż umarł, to ona, nie syn, przejęła interes i go prowadziła. Poczytacie o rodzinie Altmanów. Mężczyźni szybko w niej umierali, więc rządziły kobiety, m.in. Frida Altman, która miała wytwórnię wódek, a jej szwagierka – restaurację. Natkniecie się na historię najbardziej chyba znanego rybniczanina – Hugona Perlsa, który był słynnym marszandem, handlował dziełami Picassa, Matisse’a, Cézanne’a. Jego portret namalowany przez Muncha wisi w muzeum malarza w Oslo. Jego matka Luiza pochodziła z wyjątkowo bogatej żydowskiej rodziny Haase z Rybnika (tej, która ufundowała park na Kozich Górach). Poczytacie o żydowskiej emancypantce Dorothei Priester, wybitnym lekarzu, specjaliście od raka Alfredzie Glücksmannie, dwunastce z Rybnika, tajemniczym Salo Brauerze, Samuelu Kopsie – Korczaku z Amsterdamu, rodzinie Mannebergów, niesamowitej Reginie Aronade czy o rodzinie Ryb, o których powstał spektakl „Gehinom”. To zaledwie garstka historii, na które się natkniecie, przeglądając blog.
Otwierasz na własne ryzyko
Szuflada jest całkowicie prywatnym przedsięwzięciem i – jak ostrzega autorka – prezentowane w niej poglądy czy opinie to tylko jej własne „subiektywne patrzenie na świat czy sprawy… Jeśli komuś się nie podoba, to niech Szuflady nie otwiera”. Jednak jest to pokusa nie do odparcia.
